12ο Διεθνές Συνέδριο για την έρευνα του χορού
Αθήνα, 1-5/7/98
Επιστημονική ανακοίνωση με θέμα :
"Ο ρυθμός και η κίνηση στους ελληνικούς χορούς"
Βασίλης Γαλάνης
(Η δημοσίευση της εργασίας γίνεται κατόπιν αδείας του συγγραφέα)
Εισαγωγή
Η μελέτη αυτή έχει σαν σκοπό να προσεγγίσει την ρυθμική και κινητική δομή των ελληνικών παραδοσιακών χορών, να αναπτύξει και να συγκρίνει διάφορα ρυθμικά κινητικά μοτίβα.
Οι παρατηρήσεις έχουν βγει από την προσωπική εμπειρία πολλών ετών από την ενασχόλησή μου με τους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς ως χοροδιδάσκαλος και μουσικός. Ελπίζω με αυτή την παρουσίαση να βοηθήσω τους χορο-
διδασκάλους να κατανοήσουν τα ποικίλα ρυθμικά κινητικά σχήματα και
να μπορέσουν έτσι να διδάξουν πιο εύκολα και πιο σωστά τους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς.
διδασκάλους να κατανοήσουν τα ποικίλα ρυθμικά κινητικά σχήματα και
να μπορέσουν έτσι να διδάξουν πιο εύκολα και πιο σωστά τους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς.
Ρυθμός
"Εν αρχή ήν ο ρυθμός" λέει ο Χανς Φον Μπύλωφ, επισημαίνοντας έτσι την σπουδαιότητα του ρυθμού. Ο ρυθμός είναι πρωταρχικό στοιχείο στο σύμπαν, στη φύση στη ζωή και στην τέχνη. Είναι το στοιχείο που δίνει μορφή στη ζωή, στον αόριστο χρόνο και καθορίζει την τάξη και τη συμμετρία.
Στη μουσική ο ρυθμός ρυθμίζει τις σχέσεις του χρόνου μεταξύ των διαφόρων μουσικών ήχων, παύσεων σε συνδυασμό με κάποια στοιχεία έμφασης (θέση - ισχυρά μέρη), κάποια σημεία χαλάρωσης (άρση - ασθενή μέρη) και δημιουργεί το ρυθμικό μέτρο.
Στο χορό ο ρυθμός ρυθμίζει τις σχέσεις του χρόνου μεταξύ των διαφόρων κινήσεων και δημιουργεί έτσι το ρυθμικό κινητικό μέτρο. Δηλαδή ο ρυθμός είναι αυτός που καθορίζει την διαφορετική διάταξη των ήχων (για την μουσική) και κινήσεων (για το χορό) μέσα στα μέτρα.
Χορός και ρυθμός
Το μεγαλύτερο ποσοστό του χορού είναι ρυθμικό και εκτελείται είτε με την συνοδεία μουσικής φωνής, με παλαμάκια είτε με τον κτύπο κρουστών οργάνων. Ακόμη και αυτοί οι χοροί που μπορούν να εκτελεσθούν σιωπηλά ή με την συνοδεία του λόγου, συνήθως έχουν μια ρυθμική δομή.
Βασικό στοιχείο του χορού είναι η κίνηση. Η ακριβής ταύτιση των κινήσεων με τον ρυθμό έχει μεγάλη σημασία για τον χορό. Ο χρόνος των κινήσεων στο χορό έχει τρεις παραμέτρους:
- Την διάρκεια της κάθε κίνησης
- Την ταχύτητα
- Την επιτάχυνση ή επιβράδυνση
Δηλαδή οι κινήσεις έχουν ορισμένη διάρκεια (χρόνο) που μπορεί να μετρηθεί με ακρίβεια.
Η τοποθέτηση των κινήσεων του χορού πάνω στο ρυθμικό μοτίβο δημιουργεί ένα αρμονικό αποτέλεσμα. Βασική προϋπόθεση για ένα χοροδιδάσκαλο είναι η κατανόηση του ρυθμού και η σχέση που έχει με τις κινήσεις.
