Στις δύο πόλεις του νομού μας Βέροια και Νάουσα, από πολύ παλιά συναντάμε την ίδια μουσική παράδοση και τα ίδια παραδοσιακά τραγούδια με ελάχιστες ίσως παραλλαγές στο στίχο. Προπολεμικά στη Νάουσα υπήρχαν αρκετές κομπανίες με βιολί, κλαρίνο, ακορντεόν, ούτι, νταϊρέ και άλλες με κλαρίνο, τρομπέτα, τρομπόνι και κρουστά που παίζανε στους γάμους θαυμάσιες μελωδίες. Στη Βέροια υπήρχαν εξίσου καλές κομπανίες με έγχορδα αλλά και με πνευστά. Από τις πιο γνωστές, ήταν οι κομπανίες των Κλεισουριωτών, των Βουκέ και των Κασάρα. Ανάμεσά τους ξεχώριζε ο Κων/νος Βαφείδης ένας θαυμάσιος μουσικός και Ιεροψάλτης ο οποίος συμμετείχε με την ορχήστρα του και σε ραδιοφωνικές εκπομπές του Σ. Καρρά μ' ένα πλούσιο ρεπερτόριο από τοπικά τραγούδια.
Φωτ. 1. Βέροια, μεταπολεμικά σε πανηγύρι. Παίζουν οι μουσικοί Θανάσης Κασάρας κλαρίνο, Βαγγέλης Κασάρας κάσα (νταούλι), Θ. ΤΖιμόπουλος τρομπέτα, Στ. Κασάρας τρομπόνι. (Συλλογή Μουσικού Μουσείου Στ., Ι. Κοψαχείλη).
Δυστυχώς μετά τον πόλεμο του 40 η μουσική αυτή παράδοση διεκόπη, κυρίως γιατί δεν βγήκαν νέοι μουσικοί στο έγχορδα και τα πνευστά που θα την συνέχιζαν. Από την δεκαετία του 60 λοιπόν ανέλαβαν στα χέρια τους τη μουσική μας παράδοση οι ζουρνατζήδες. Στη Νάουσα έχουμε δύο τουλάχιστον οικογένειες, τις οικογένειες Ψαθά και Παζαρέντζη που βγάλανε θαυμάσιους μουσικούς στο Ζουρνά. Ο Ζουρνάς λοιπόν που στη Νάουσα παλιά έβγαινε για να παίξει "μόνο τις Απόκριες για τις Μπούλες", έφτασε σήμερα να θεωρείται το όργανο που εκφράζει την μουσική μας παράδοση! Το κακό μ' αυτό το όργανο όπως και με τα άλλα όργανα που παίζουν μουσική σε ανοιχτούς χώρους (χάλκινα), είναι ότι δεν συνοδεύει ποτέ τραγούδι, με αποτέλεσμα σιγά - σιγά να ξεχνιούνται τα λόγια των τραγουδιών. Τα τελευταία χρόνια κατακλύζουν την αγορά δισκογραφίας δεκάδες CD με ζουρνάδες και χάλκινα. Οι ζουρνάδες παίζουν κυρίως τις χορευτικές μελωδίες που χρησιμοποιούν οι Λαογραφικοί μας Σύλλογοι στις εκδηλώσεις τους γιατί αυτές "πουλάνε" και τα χάλκινα παίζουν τις "ντόπιες" χορευτικές μελωδίες των χωριών μας και του νομού Πέλλας. Αν αναζητήσει κάποιος σ' ένα δισκοπωλείο τραγούδια της περιοχής μας θα είναι μάταιος κόπος. Μόνες φωτεινές εξαιρέσεις οι πολιτιστικοί σύλλογοι Μελικής και Αγκαθιάς, που κυκλοφόρησαν κάποια CD με τοπικά τραγούδια συνοδευμένα από δημοτική ορχήστρα. Δυστυχώς στην Βέροια και στην Νάουσα δεν έχει γίνει κάποια σοβαρή προσπάθεια για την παραγωγή CD δημοτικών τραγουδιών με συνοδεία παραδοσιακής ορχήστρας. Για όσους αναρωτιούνται αν στην Νάουσα και στην Βέροια υπάρχουν αρκετά τραγούδια για να γεμίσουν ένα, δύο ή τρία CD, τους συνιστώ να διαβάσουν τις παρακάτω συλλογές δημοτικών τραγουδιών από τοπικούς λαογράφους.
Φωτ. 2. Νάουσα, μεταπολεμικά σε γάμο στον περίβολο του Αγίου Γεωργίου. Παίζουν οι μουσικοί Γρηγόρης Καρβουνιάρης (ακορντεόν), Άγγελος Αλιάτσης (τρομπόνι), Δημήτρης από τη Γουμένισσα (κλαρίνο), Βασίλης Σιάνος (τρομπόνι), Νίκος Αλιάτσης (γκρανκάσα).
Το βιβλίο «Ο κύκλος της ζωής και το δημοτικό τραγούδι της Νάουσας» του Ναουσαίου λαογράφου Μπάϊτση Δ. με 180 τραγούδια.
Το βιβλίο του Φωτιάδη Γ. «Το Δάσκιο Ημαθίας» με 266 τραγούδια.
Το βιβλίο του Μπατσαρά Ν. «200 τραγούδια από το Πολυδέντρι».
Το βιβλίο της Κουτσογιαννοπούλου Ε. «Λαογραφικά Βέροιας» με 478 τραγούδια.
Το βιβλίο τα «Λαογραφικά της Μελικής» του Μελίκη Γ. περισσότερα από 100 τραγούδια.
Μιλάμε λοιπόν για έναν πολύ μεγάλο αριθμό τραγουδιών, τα οποία άνετα θα μπορούσαν να γεμίσουν μερικά CD.
Το πρόβλημα που παρουσιάζω για Βέροια και Νάουσα θα μπορούσα να το επεκτείνω στην Αλεξάνδρεια και πιθανώς και σε άλλες πόλεις της Κ. Μακεδονίας όπου τα τελευταία χρόνια ανθούν τα CD με τα χάλκινα και τους ζουρνάδες. Είναι αξιοσημείωτο ότι για τη Θράκη, τη Θεσσαλία, τη Ρούμελη, την Πελοπόννησο και τα Νησιά, μπορεί να βρει κανείς δεκάδες CD με τραγούδια, ενώ για την έρμη την Μακεδονία, η οποία έχει τεράστιο πλούτο τραγουδιών, μπορεί να βρει ελάχιστα πράγματα.
Απευθύνω λοιπόν έκκληση στους Πολιτιστικούς Οργανισμούς Βέροιας και Νάουσας καθώς και σε κάθε συντοπίτη μας με ευαίσθητα αυτιά στα θέματα της παράδοσης, να διασώσουν τη μουσική μας παράδοση αναλαμβάνοντας την παραγωγή κάποιων CD με δημοτικά τραγούδια του τόπου μας, τραγουδισμένα με την συνοδεία παραδοσιακής ορχήστρας. Εάν δεν γίνει αυτό τα αμέσως επόμενα χρόνια, όσο δηλαδή υπάρχουν ηλικιωμένοι συντοπίτες μας που ξέρουν το πώς τραγουδιούνται αυτά τα τραγούδια, τότε οι μελωδίες των τραγουδιών πιθανόν να χαθούν μαζί τους. Οι νεότεροι θα διαβάζουμε στο χαρτί τους στίχους των τραγουδιών και θα αναρωτιόμαστε "πώς άραγε να τραγουδιόταν από τους παππούδες μας αυτό το τραγούδι".
Και μια τελευταία παρατήρηση. Υπάρχουν στην Εστία Μουσών της Νάουσας τμήμα παραδοσιακής μουσικής. Όλα αυτά τα παιδιά που μαθαίνουν παραδοσιακά όργανα (π.χ. κλαρίνο) θα ήταν ευχής έργο να γαλουχηθούν με δικές μας (τοπικές) μελωδίες και τραγούδια και όχι μόνο με Ηπειρώτικα - Θρακιώτικα και Ρουμελιώτικα. Θα γίνουν έτσι φορείς και συνεχιστές της τοπικής μας μουσικής παράδοσης.
Χρήστος Ζάλιος
